een keuzejaar op het mbo
Het oriëntatiejaar op het mbo – een jaar om te ontdekken wat écht bij je past
Steeds meer jongeren ervaren dat studiekeuzes eerder komen, sneller moeten en vaak voelen alsof je op je zestiende al moet bepalen wat je “voor de rest van je leven” gaat doen. Niet gek dus dat steeds meer mbo-scholen een oriëntatiejaar ontwikkelen,
soms ook aangeduid als keuzejaar of toekomstjaar.
Het idee daarachter is simpel: jongeren hebben baat bij tijd en ruimte om te ontdekken wie ze zijn, wat ze belangrijk vinden en waar hun talenten liggen.
WAAROM EEN ORIËNTATIEJAAR WERKT
In zo’n jaar draait het om verkennen, ervaren en proberen. Jongeren maken kennis met verschillende opleidingen en beroepsrichtingen, krijgen loopbaanbegeleiding, doen praktijkervaring op en ontdekken stap voor stap welke richting bij hen past.
Het is geen ‘tussenjaar waarin niets gebeurt’, maar juist een leerzaam jaar waarin je keuzes leert maken die kloppen.
Dat is niet alleen prettig voor jongeren zelf — het werkt ook. Mbo-scholen die al langer een keuzejaar aanbieden, zien een duidelijke daling in schooluitval en studieswitches. Jongeren starten gemotiveerder én gerichter, omdat ze weten waar ze voor kiezen.
VOOR VMBO LEERLINGEN IS DIT EXTRA BELANGRIJK
Vmbo-leerlingen staan vaak voor een lastige keuzeperiode. Ze moeten een vervolgopleiding kiezen terwijl ze nog leer of kwalificatieplichtig zijn (minimaal mbo-2 of havo) en dus hebben geen mogelijkheid hebben een regulier tussenjaar te nemen zoals havo- of vwo-leerlingen. Een oriëntatiejaar binnen het mbo biedt hen deze kans wél: een jaar waarin ze kunnen verkennen, ervaren en ontdekken, zonder directe prestatiedruk of examens. Dit kan onzekerheid verminderen en voorkomen dat zij al vroeg vastlopen in een opleiding die niet goed bij hen past.
DE LANDELIJKE PILOT: RUIMTE OM TE ONDERZOEKEN
Het ministerie van OCW ondersteunt dit idee met een pilot sinds studiejaar 2024-2025 waarin mbo-scholen ruimte krijgen om oriëntatieprogramma’s te ontwikkelen. In deze pilot (looptijd tot 2028) wordt onderzocht hoe effectief deze oriëntatieprogramma’s zijn in het realiseren van een passende en bestendige studiekeuze, én in het verminderen van schooluitval en studiewissel.
Scholen mogen zelf vorm en inhoud bepalen, met aandacht voor loopbaanoriëntatie, algemene vakken, keuzedelen en beroepspraktijkvorming. Het doel is om leerlingen een solide basis te geven voordat ze instromen in een specifieke mbo-opleiding.
Scholen vullen dit dus op verschillende manieren in, maar de kern is overal hetzelfde: jongeren krijgen een jaar om te ontdekken, te groeien en wijzer te worden van ervaring voordat ze hun definitieve keuze maken.
EN HET EFFECT?
Verschillende mbo-instellingen experimenteren al met oriëntatie- of keuzejaren en de eerste resultaten zijn veelbelovend:
- minder uitval
- minder twijfelaars
- minder wissels in het eerste jaar
- meer motivatie én vertrouwen bij studenten
En dat is precies waarom dit concept in korte tijd zo populair wordt. Het is een investering in wérkelijk passende keuzes en daarmee in studiegeluk van jongeren.
Wil je weten welke mbo-scholen oriëntatiejaren aanbieden?
Ik heb een handig overzicht samengesteld dat laat zien wat er mogelijk is en welke varianten er zijn, zodat jij dit ook kunt meenemen in je studiekeuzeproces: mbo-oriëntatiejaar overzicht.










